Commerciële gevolgen na gouden Oranjezomer
Duels van het Nederlandse vrouwenelftal zijn te zien op tv, speelsters tekenen sponsorcontracten en telefoons van zaakwaarnemers staan roodgloeiend. Het winnen van de Europese titel in eigen land heeft de commerciële bal in het Nederlandse vrouwenvoetbal voorzichtig aan het rollen gekregen. Al blijft het verschil met de mannen gigantisch.
Klanken van het dweilorkest schallen over de tribunes in Nijmegen. Oranjeklappers zwaaien in het rond, terwijl een vader met zoon en dochter een plaatsje zoekt op de stoeltjes van De Goffert. De wave gaat rond, wat maakt dat de sfeer doet denken aan een EK Allround in Thialf. Zelfs de temperatuur is vergelijkbaar op deze dinsdagavond in november. Maar het is niet Sven Kramer of Ireen Wüst om wie het draait. De Oranje Leeuwinnen zijn het middelpunt van de belangstelling. De entourage waarin de dames tegenwoordig de wedstrijden afwerken, heeft een revolutie doorgemaakt. Zelfs het WK-kwalificatieduel met Ierland was in no time uitverkocht.
Terwijl op de tribune zo’n twaalfduizend toeschouwers de kou trotseren, kijkt een veelvoud thuis mee naar de wedstrijd. Want dat kan tegenwoordig gewoon live op Veronica. Remco van Leen, directeur content van SBS Broadcasting, waar Veronica onderdeel van is, kondigde het in oktober vol trots aan: “Met de winst op het laatste EK hebben de vrouwen bewezen dat ook zij de Oranjekoorts kunnen laten oplaaien. In korte tijd hebben zij een enorme populariteit en een miljoenenpubliek opgebouwd.” Op basis van de kijkcijfers tijdens het EK een bewering die zeker klopt. Ruim vijf miljoen Nederlanders zagen op de huldiging live op tv.
Champions League
Veronica is niet de eerste zender die Nederlands vrouwenvoetbal rechtstreeks de huiskamer in brengt. RTV Oost zond de afgelopen seizoenen al regelmatig duels van de Twente-dames live uit. Zowel Eredivisie als Champions League. “Wij zagen in het vrouwenvoetbal een opkomende tak van sport”, licht Marcel Oude Wesselink, directeur van RTV Oost, toe. “Voor ons pakten die live-uitzendingen goed uit. De kijkcijfers op dagen dat we rechtstreeks uitzonden lagen structureel hoger. Vooral het aandeel jonge vrouwen steeg. Een publiek dat normaal niet snel naar de regionale omroep kijkt.”
Bezuinigingen dwongen de zender om toch weer te stoppen met Eredivisieduels. De gezamenlijke regionale omroepen doen het jaarlijks met zeventien miljoen euro minder dan voorheen. Oude Wesselink: “Bij RTV Oost hebben we twintig procent van onze begroting ingeleverd. Dan moet je keuzes maken.”
Tv-gelden, transfersommen en salarissen
Over bedragen die gemoeid zijn met uitzendrechten in het vrouwenvoetbal, laten insiders weinig los. Het is juist deze geldstroom die de afgelopen decennia het mannenvoetbal op hol bracht. RTL, SBS en NOS smeten met miljoenen voor mannelijk topvoetbal. Geld dat voor een groot deel terugvloeit naar de clubs, met als gevolg dat salarissen en transfersommen elk jaar hoger oplopen. Eenzelfde ontwikkeling die, weliswaar op veel kleinere schaal, zichtbaar is bij het vrouwenvoetbal. Het is immers niet voor niets dat FC Barcelona vier ton overmaakte naar Zweden om Lieke Martens weg te halen bij FC Rosengård. De sport is in ontwikkeling, speelsters staan in de spotlights en geld wordt belangrijker.
Vlak na het EK leverde dat in Denemarken al een conflict op. De speelsters eisten hogere vergoedingen voor het spelen van interlands en gingen zelfs in staking. Gevolg was dat zowel het oefenduel met Nederland als de WK-kwalificatiewedstrijd tegen Zweden niet door kond gaan.
In Nederland volgde eenzelfde discussie, waarbij de soep overigens een stuk minder heet gegeten werd. Speelsters en bond waren het snel eens over hogere vergoedingen, waardoor een Deens ‘stakingsscenario’ nooit aan de orde kwam. Wel bracht Vivianne Miedema een interessante discussie op gang. Ze stelde dat de vrouwelijke voetballers recht hebben op even veel geld als de mannelijke collega’s. Feit is dat het verschil op dit moment immens is. Zowel aan de wereldtop als in de Nederlandse eredivisies van de verschillende seksen.
Topverdieners
Voor de mondiale topspelers en –speelsters doen de vergoedingen bij de nationale ploeg er waarschijnlijk weinig toe. Zij verdienen het grote geld bij de club waar ze onder contract staan. Lieke Martens is sinds haar transfer naar FC Barcelona de best betaalde Nederlandse speelster. In Catalonië strijkt de linksbuiten volgens de Spaanse sportkrant AS twee ton per jaar op. Wereldwijd staat de Limburgse daarmee op de derde plek. Topverdiener is de Braziliaanse Marta, met een jaarsalaris van ruim vier ton.
Het zijn bedragen waar je uitstekend van kunt leven. Ter vergelijking, minister-president Mark Rutte verdient met zijn 157.000 euro per jaar een stuk minder dan Lieke Martens. Aan de andere kant is het verschil met mannelijke vedetten gigantisch. Zo strijkt Arjen Robben, de best verdienende Nederlandse voetballer, jaarlijks acht miljoen euro op bij Bayern München. Veertig keer zoveel als Lieke Martens. Kijken we naar elite van het mannenvoetbal, dan blijken de verschillen nog veel groter. Topverdiener Cristiano Ronaldo heeft het jaarsalaris van Martens al in anderhalve dag te pakken. En dat is exclusief sponsorinkomsten.
Nationaal niveau
Het verschil in de top is enorm. De roze staven in de grafiek, die het salaris van de vrouwelijke topverdieners weergeven, zijn amper zichtbaar in vergelijking met de inkomens van Ronaldo, Messi en diens collega’s. Op lager niveau zijn de verschillen al even groot. En daar wordt het problematisch. Waar speelsters van het niveau Martens gedurende hun carriere uitstekend kunnen leven én sparen, is dat voor voetbalsters in de Eredivisie een heel ander verhaal. Fullprofs in de Nederlandse Eredivisie Vrouwen? Die zijn er niet. Werken naast het voetbal is broodnodig om rond te komen. “Met 600 euro per maand word je bij ons al flink betaald”, liet Lykele Buwalda, voorzitter van de vrouwentak van sc Heerenveen, in 2017 nog optekenen door de NRC. Een schrijnend gevolg is dat liefst 87 procent van de topvoetbalsters overweegt haar carrière voortijdig te beëindigen, vanwege de lage salarissen. Dat blijkt uit onderzoek van spelersvakbond FIFPro rond het EK in Nederland.
In de Eredivisie voor mannen is het een heel ander verhaal. Een baan naast het voetballen is totaal niet nodig, zelfs niet voor een wisselspeler van, pak hem beet, VVV-Venlo. Verschil is ook nog eens dat de Eredivisie voor mannen achttien ploegen telt, tegenover negen bij de vrouwen. Bovendien bestaan de selecties doorgaans uit liefst 20 tot 25 contractspelers. De circa 400 mannelijke Eredivisiespelers ontvangen een jaarsalaris van gemiddeld €278.500, zo blijkt uit cijfers van het FBO, de Federatie van Betaald voetbal Organisaties. Liefst veertig procent meer dan Lieke Martens. Het zijn cijfers die erop duiden dat de wens van Vivianne Miedema, om de salarissen van voetballende mannen en vrouwen gelijk te trekken, voorlopig een utopie is.
Merken
Ondanks de gigantische verschillen met de mannen, zijn de vrouwen op de goede weg. Want niet alleen de livewedstrijden op tv zijn nieuw in de levens van de Oranje-speelsters. Ze zien zichzelf op veel meer plekken terug. Zo sloot Lieke Martens na het EK haar eerste grote sponsordeal. De beste speelster van de wereld werd het gezicht van sieradenmerk Zinzi. Samen met topmodel Kim Feenstra en voormalig tophockeyster Fatima Moreira de Melo prijst ze op billboards oorbellen en kettinkjes aan. Haar maatje Shanice van de Sanden kreeg eveneens aanbiedingen van kledingmerken, make-uplijnen. Allemaal aandacht die de afgelopen maanden een vlucht nam. Ineens zijn de speelsters geen anonieme meisjes meer die alleen maar leuk tegen een balletje trappen. Het zijn sterren. Merken.
Wie dat dagelijks ervaart is Tim Vrouwe, zaakwaarneemster van Lieke Martens en Daniëlle van de Donk. “Mijn telefoon staat roodgloeiend sinds het EK”, schetst de belangenbehartiger. “Vooral voor Lieke natuurlijk. Het aantal bedrijven dat met haar wil werken is gigantisch gestegen. Interviewverzoeken komen aan de lopende band binnen. En ook via de mail verschijnen de vreemdste berichten. Huwelijksaanzoeken, bijvoorbeeld. Die zijn toch wel het meest bizar. Er zijn mannen die echt de moeite nemen om een hele brief op te stellen en afsluiten met de vraag of Lieke met ze wil trouwen.”
Contractonderhandelingen gaan sinds de Europese triomf ook op een ander niveau. Martens maakte al een klapper met haar transfer naar FC Barcelona, maar Van de Donk bleef haar club trouw. Vrouwe: “Daniëlle heeft bij Arsenal nog een contract tot komende zomer. Als we om tafel zitten voor nieuwe onderhandelingen, gaan we natuurlijk niet meer akkoord met haar huidige salaris. Op het moment dat je kampioen wordt, gaan er andere dingen gelden.”
Kuip of Arena
In De Goffert ploetert Oranje op de koude dinsdagavond in november tegen Ierland. Ondanks een stortvloed aan kansen eindigt het in 0-0. Het neemt niet weg dat het Nederlands team na drie duels aan de leiding gaat in de kwalificatiepoule. Als de ploeg dat vasthoudt, is het er in 2019 opnieuw bij tijdens het WK. Op de tribunes is het enthousiasme na de remise tegen de Ieren onverminderd groot. Toeschouwersaantallen in eigen huis zijn inmiddels vergelijkbaar met het gemiddelde in de Eredivisie voor mannen.
Kan de ploeg van bondscoach Sarina Wiegman het toeschouwersaantal verder opkrikken? Als het aan de speelsters ligt wel. Dan spelen ze in de toekomst interlands in de ArenA of De Kuip. De KNVB is voorzichtiger. “Vóór het EK waren de stadions bij wedstrijden van de Leeuwinnen lang niet vol”, blikt Kirsten van de Ven terug. De oud-international is sinds afgelopen najaar manager vrouwenvoetbal bij de bond. “Zoals met alles bekijken we dit ook stap voor stap. Het zou fantastisch zijn om met de Leeuwinnen ooit in De Kuip of de ArenA te spelen, maar voorlopig spelen we liever in een uitverkocht kleiner stadion dan in groot stadion dat niet geheel vol zit.”
Bekijk deze publicatie ook op ELF Voetbal