“Heerenveen, Twente, Groningen, die zijn al zo ver weg. Ik reken AZ erbij, dat zijn er vier, en dan die andere drie, is zeven. Eenentwintig is vijf.” Een citaat van Aad de Mos, tijdens zijn periode als trainer van Vitesse. De oefenmeester deed zo nu en dan aan hogere wiskunde en leek zo precies te weten hoeveel punten zijn ploeg nog had. Hartstikke handig natuurlijk, maar meestal waren de berekeningen van De Mos onnavolgbaar. Is het niet makkelijker om voor de start van het seizoen alvast te kijken hoeveel punten er behaald moeten worden?
Voor dit onderzoek heb ik gekeken naar de historie van de Nederlandse eredivisie, vanaf de invoering van het profvoetbal in 1956. Alle eindstanden zijn omgerekend naar het driepuntensysteem en vervolgens heb Ik gekeken hoeveel punten er gemiddeld nodig zijn, om op een bepaalde positie te eindigen. Ook heb ik alle uitersten (laagste en hoogste score ooit) per positie op een rijtje gezet.
Tabel 1: Gemiddelde eindstand in de eredivisie, periode 1956/1957 tot en met 2012/2013.
Wat we zien is dat de kampioen van de eredivisie gemiddeld 79,7 punten pakt, met ruim 6,5 punt voorsprong op de nummer twee. De nummer drie volgt op gemiddeld ruim 7,5 punt en daar weer 6,1 punt achter de nummer vier. Grote verschillen dus, grotendeels getekend door de traditionele top-3, dat jarenlang de prijzen verdeelde. Betekent dit dat 80 punten per definitie voldoende is voor de titel? Absoluut niet. In het seizoen 2009/2010 eindigde Ajax zelfs tweede met maarliefst 85 punten, evenals Feyenoord in 1973. Minimaal 86 punten is tot nu toe altijd genoeg geweest voor het kampioenschap, al had DOS in 1958 aan slechts 66 punten genoeg voor de titel.
Onderin blijkt dat de hekkensluiter het moet doen met gemiddeld 22 punten. Zwakste ploeg in de eredivisie ooit was het RBC Roosendaal van 2005/2006, zij pakten in 34 wedstrijden slechts negen punten. Grootste pechvogel in de eredivisiehistorie was het Haarlem van 1979/1980. Ondanks een prima score van 31 punten, eindigde de ploeg onderaan. Gemiddeld eindig je als ploeg met 31 punten ruim boven plek achttien, in 1996 werd Fortuna Sittard zelfs dertiende met die score. Zie hieronder de uitersten per positie:
Tabel 2: Uitersten in de eredivisie, periode 1956/1957 tot en met 2012/2013.
Omdat de huidige eredivisie er heel anders uit ziet dan de eredivisie van de beginjaren, heb ik de laatste twintig seizoenen ook apart berekend van de jaargangen daarvoor. Wat opvalt is dat de ploegen bovenin gemiddeld iets meer punten pakken en de ploegen onderin juist minder. Er kan dus geconcludeerd worden de verschillen tussen de top- en de staartploegen in de eredivisie in de loop der jaren groter is geworden.
Tabel 3: Gemiddelde eindstand in de eredivisie, periode 1993/1994 tot en met 2012/2013.
Beste ploeg de afgelopen twintig seizoenen was het Ajax van 1998, zij behaalden maar liefst 89 punten. Zwakste kampioen was PSV in 2008, ondanks dat de ploeg slechts 72 punten pakte, mocht de schaal omhoog gehouden worden. Onderin was FC Volendam het meest ongelukkig in 2009. De 29 behaalde punten waren dat seizoen niet voldoende om aan de laatste plaats te ontkomen.
Tabel 4: Uitersten in de eredivisie, periode 1993/1994 tot en met 2012/2013.
Het rekenboek van Aad de Mos kan voortaan dicht blijven. Wil je kampioen worden? Haal dan minimaal 86 punten. Linkerrijtje? 49 punten moet genoeg zijn. En wil je de laatste plaats ontlopen? Haal dan minimaal 33 punten en je doel is bereikt.
Zo, voor alle clubs is het nu precies duidelijk hoeveel punten er behaald moeten worden voor een bepaalde positie. De doelstelling halen is bij deze een koud kunstje geworden. Nu alleen die punten nog even pakken!