Goedkoper, sneller, makkelijker. Als het om eten gaat waren dit jarenlang de toverwoorden, maar die trend is inmiddels totaal gekanteld. Zogenaamde biofoodwinkels schieten als paddenstoelen uit de grond en alles draait om het maken van een bewuste keuze. Berlijn is een stad die voorop loopt in de biotrend.
Fruit en groenten vullen de schappen van de gloednieuwe Bio Company in Friedrichshain-Kreuzberg, een wijk in het centrum van Berlijn. Op het eerste gezicht niets anders dan de versafdeling van een gemiddelde supermarkt. Toch is er een groot verschil. De appels en broccoli in de Bio Company zijn op een eerlijke manier geproduceerd en kwekers ontvingen de juiste prijzen voor hun natuurlijke producten. De prijzen van het eindproduct zijn daardoor aanzienlijk hoger dan bij de Aldi of de Lidl. Maar voor steeds meer mensen is dat geen probleem, zo lang het product maar op een eerlijke manier tot stand is gekomen.
Ruim vierhonderd biofoodwinkels telt de Duitse hoofdstad inmiddels. Bio Company is daarvan de bekendste en een van de snelst groeiende organisaties. De biologische supermarktketen boekte in 2014 een omzet van 114 miljoen euro. Een stijging van 14% ten opzichte van een jaar eerder. Dat klinkt als een positief verhaal, maar juist de grote winst is tegen het zere been van Sascha Kruger en Peter Kirch. Twee jongemannen met een ringbaardje en een vlassig snorretje. “Commercieel”, luidt hun oordeel over organisaties als Bio Company. “Het idee van biofood moet juist zijn dat het voor iedereen toegankelijk is. Door de hoge prijzen in bioshops is dat onmogelijk.” De twee besloten een alternatief te starten en begonnen het project Kartoffel Initiative.
Kartoffels
Zomaar een dinsdagmiddag in Berlijn. Sascha en Peter staan midden op straat met om hun heen tientallen zakken aardappels. Eerlijk verbouwd, door boeren uit de omgeving die daarvoor de juiste prijs kregen. Wie een zak Kartoffels wil hebben, mag er één meenemen. Gratis. Niet omdat Sascha en Peter er zo nodig vanaf moeten, maar om biofood voor iedereen mogelijk te maken. De twee delen ook flyers uit. Vanavond vindt een gezonde maaltijd plaats, ook geheel kosteloos. Crowdfunding zorgt ervoor dat Sascha en Peter hun project draaiende kunnen houden.
Diezelfde avond zijn de twee inderdaad aanwezig in een klein huisje aan de Jessnerstraße in een van de Berlijnse wijken. Pal voor de deur staat een bestelbusje vol met aardappelen. Binnen is de volledige benedenverdieping ingericht als keuken. Doordat zowat iedere centimeter ruimte benut is, ziet het er gezellig uit. Klein, knus, studentenkamerachtig. Achter het fornuis staat Sascha, de wortelen staan al op het vuur. En natuurlijk ontbreken de aardappelen niet.
Toegankelijker
Sascha (34) legt uit wat precies het doel is van hun Kartoffel Initiative. “We willen levensbehoeften toegankelijker maken voor iedereen. Tegenwoordig kan je nergens meer eten zonder geld uit te geven. Hier kan dat wel, al is onze capaciteit natuurlijk beperkt.” Hij beseft dat hun project voorlopig slechts een druppel op een gloeiende plaat is. “Een nieuw sociaal systeem introduceren is in de huidige maatschappij niet realistisch. De meeste mensen blijven uiteindelijk toch zoeken naar het goedkoopste product. Biowinkels kunnen hun producten nou eenmaal niet zo goedkoop aanbieden als supermarkten. Maar we willen wel dat mensen vaker gaan nadenken over de producten die ze kopen.”
“Dat is op dit moment al het geval”, vult Peter (31) aan. “Veel mensen zijn daadwerkelijk anders gaan denken over hun manier van leven. Vaker vraagt men zich af of een bepaald product op een eerlijke manier tot stand is gekomen. Heeft de kweker uit Egypte de juiste prijzen gekregen voor zijn augurken?” Ook denkt Peter dat een bepaald schuldgevoel een rol is gaan spelen. “Breng ik door mijn manier van leven geen andere mensen op deze wereld in de problemen? Dat zijn vragen die mensen tegenwoordig aan zichzelf stellen.”
Commercieel
Toch heeft Peter gemengde gevoelens over de opkomst van de biofoodwinkels. “Het is goed dat de laatste jaren meer en meer van dat soort winkels hun deuren openden. Maar het is slechts een klein stapje. Bovendien is de kracht van biowinkels vooral hun marketing. Ze hebben een heel positief imago. Biowinkels bieden weliswaar gezonde producten, maar uiteindelijk is hun doel is ook gewoon om winst te maken. Net als supermarkten zijn ze commercieel ingesteld.”
Gedurende de avond lopen gasten in en uit. Ze komen om een hapje te eten, maar dat is zeker niet het enige. Vrijwel iedereen blijft langer zitten om met elkaar te praten. Het gaat dan bijvoorbeeld over het project van Sascha en Peter en over de huidige, commercieel ingestelde, maatschappij. Een van de gasten is Holger Brandt (26). Hij studeert Ecologisch cultureel management aan de universiteit van Eberswalde, zo’n vijftig kilometer ten noordoosten van Berlijn. Holger is enthousiast over het Kartoffel Initiative. “Dit is een heel mooi project. De bekende biowinkels hebben dan wel gezonde producten, maar zij kopen hun producten over de hele wereld. Bij Kartoffel Initiative komen de producten uit de buurt. Het is belangrijk om de lokale boeren te steunen.”
Peter Kirch (rechts) in gesprek met Holger Brandt, die avond te gast bij Kartoffel Initiative.
Het is duidelijk dat Berlijn op het gebied van voeding twee totaal verschillende werelden kent, die naar buiten toe juist grotendeels hetzelfde doel uitstralen. Aan de ene kant staan de Bio Companies, die gezonde producten aanbieden die op een eerlijke manier geproduceerd zijn. Zij breiden zich verder en verder uit en zien de winst ieder jaar stijgen. Daartegenover staan initiatieven als die van Peter en Sascha. Ook gezonde producten, ook eerlijk verbouwd, maar niet-commercieel en dus minder bekend. Een bewuste keuze maken is in ieder geval voor elke Berlijner mogelijk. Of dat nou een tros bananen van €3,49 is of een gratis bordje wortelen met gekookte aardappelen.