Predikant Karel Hazeleger laat zijn licht schijnen
Ommen is in de ban van de koopzondagen. Lokale politieke partijen verschillen van gedachte en ook onder de bevolking lopen de meningen uiteen. Mogen winkels op zondag onbeperkt open, of alleen in het hoogseizoen? Of moeten ze gewoon elke zondag dicht blijven? Op 2 juli kwam de gemeenteraad tot een tijdelijk compromis: deze zomer vier koopzondagen als proef en daarna zien we verder. Hoe kijkt een predikant aan tegen de huidige ontwikkelingen in Ommen?
“Persoonlijk zou ik het erg jammer vinden als de winkels alle zondagen open zouden gaan”, vertelt Karel Hazeleger. Hij is predikant van de hervormde gemeente en denkt dat volledige zondagsopenstelling niet goed zou zijn voor de gemeenschap. “We zijn zes dagen per week ontzettend druk en het is heerlijk om die zevende dag even afstand te nemen van het werk. Om niet mee te hoeven in de stroom van ‘altijd bezig, altijd druk’. Dat gun ik de winkeliers ook. Ik denk dat zeker de kleine ondernemers in Ommen belang hebben bij hun vrije dag. Dat ze niet hoeven te werken, niet open hoeven te zijn. Nu worden ze bijna verplicht om mee te gaan, omdat de klanten anders naar de concurrent lopen.”
“Ondernemers worden bijna verplicht open te gaan. Klanten lopen anders naar de concurrent.”
In het gesloten compromis is deze zomer plaats voor vier koopzondagen in Ommen. De afgelopen zondagen was het in het centrum een drukte van belang en dat kwam voor een groot deel door de vele toeristen. Zij komen vaak op zaterdag aan op de camping en trekken er op zondag voor het eerst opuit. “Het is jaren zo geweest dat toeristen op zaterdag op de camping aankwamen en op zondag niet konden winkelen. Volgens mij hebben ze prima vakanties gehad”, zegt Hazeleger. “Maar de zondagsopening past bij nou eenmaal bij deze tijd, alles moet tegenwoordig kunnen. Als we iets willen kopen, moet dat direct kunnen. Het is een verschil in mentaliteit. Maar moet je omwille van de toerist de winkels op zondag open doen? Ook in de vakanties gun ik de winkeliers hun vrije zondag.”
Verschillen
Binnen Ommen verschillen de meningen. In de politiek, onder de bevolking, maar zelfs binnen de kerkelijke gemeenschap, weet ook Hazeleger. “Mijn persoonlijke ideaal is dat alle winkels op zondag gesloten blijven, maar binnen de kerk wordt er zeker verschillend over gedacht. Er is een groep die moeite heeft met de zondagsopenstelling, maar er is ook groep die zegt: De tijden zijn veranderd, de koopzondag hoort er tegenwoordig bij.”
Met de verschillen binnen de kerk schetst de predikant een duidelijke verandering ten opzichte van enkele decennia geleden. Er is niet meer één standpunt. “Zo werkt het geloof vandaag de dag. Het is niet meer zoals vroeger, toen heel duidelijk was wat er van je verwacht werd als gelovige. De samenleving is niet zo christelijk meer als het was en iedere gelovige mag voor zichzelf een weg vinden in die samenleving. De ene gelovige gaat heel erg mee met de veranderingen, terwijl de ander, binnen dezelfde kerkgemeenschap, dat niet doet.”
“De ene gelovige gaat mee met de veranderingen, terwijl de ander, binnen dezelfde kerkgemeenschap, dat niet doet.”
De meningen binnen de kerk lopen dus uiteen en dat wordt ook van elkaar geaccepteerd volgens Hazeleger: “Mensen respecteren de verschillende meningen die er zijn. En ook al zouden wij als kerk een duidelijk standpunt innemen, dan moet je dat nog niet aan iemand op willen leggen. Dat is in het verleden wel gebeurd. Toen was de kerk groter, had het meer invloed en kon het ook meer voor de mensen bepalen. Nu zijn kerkgangers daar veel vrijer in.”
Trend
Hazeleger beseft dat de maatschappelijke trend, steeds meer een 24-uurseconomie, niet tegen te houden is. “Het is mijn ideaal dat alle winkels op zondag dicht blijven, maar tegelijkertijd weet ik dat het niet haalbaar meer is. Ik zie ook dat de christelijke traditie minder belangrijk is geworden en dat de invloed vanuit het geloof minder is. Dat moet je ook accepteren. We zitten in een tijd van ontkerkelijking en als je kijkt naar de cijfers, dan zal dat alleen maar door gaan.”
Volgens de predikant heeft de ontkerkelijking voor een deel te maken met het negatieve imago van de kerk. “Dat merk ik in de discussie rondom de koopzondag en dat doet me best pijn. Je hoort mensen zeggen: ‘Daar heb je die strenge christelijken weer.’ Het idee leeft dat we ouderwets zijn en dat volgens ons niets kan en mag.” Hazeleger vindt dat de kerk daarbij ook naar zichzelf moet kijken: “Misschien hebben we in het verleden ons verhaal niet goed genoeg verteld. Teveel benadrukt wat allemaal niet mag en te weinig laten zien dat God ons geluk op het oog heeft.”
Acceptatie
Uiteindelijk lijkt de koopzondag, zeker op lange termijn, niet tegen te houden. Mocht het zover komen, dan legt Hazeleger zich daar dan ook bij neer. “Als de koopzondagen doorgezet worden, dan is dat zo. Dan moeten we dat als kerk ook accepteren. De politiek beslist daarover. De vraag is vervolgens hoe je daar als christen mee om gaat. Ga je dan zelf ook op zondag boodschappen doen, of doe je daar niet aan mee? Dat zijn vragen die iedereen voor zichzelf zal moeten beantwoorden. Zo werkt geloven nou eenmaal in een tijd waarin christenen in de minderheid zijn gekomen.”
“Als de koopzondagen doorgezet worden, dan is dat zo. Dan moeten we dat als kerk ook accepteren.”
En als Hazeleger zelf eens op zondag een krop sla nodig heeft, loopt hij dan ook even de supermarkt binnen? “Nee, je zal mij op zondag niet in een winkel zien. Ik heb daar geen behoefte aan en het zou natuurlijk ook vreemd zijn. Het is belangrijk dat ik achter datgene sta wat ik als dominee zeg en dat ik daar ook naar probeer te leven. Als ik uitspreek dat ik er tegen ben dat de winkels op zondag open zijn, en ik zou ondertussen wel zondags gaan shoppen, dan klopt er iets niet. Als dominee moet je oprecht zijn.”
De acceptatie van de koopzondag zal tijd nodig hebben, al heeft de predikant stille hoop dat het uiteindelijk niet zo ver zal komen. “Je ziet dat koopzondagen in andere plaatsen, vooral in het westen van het land, al wel helemaal geaccepteerd zijn. Het zou best kunnen dat, wanneer de plannen in Ommen doorgaan, het hier op termijn ook gebeurt. Maar persoonlijk denk ik dat we onszelf daar geen dienst mee bewijzen. Misschien verlangen we dan weer terug naar de tijd waarin het op zondag rustig was.”
Horeca
De koopzondag leidt in Ommen tot veel discussie, terwijl de plaatselijke horeca al jarenlang zonder tegengeluid de deuren opent. Volgens Hazeleger is dat een mooi voorbeeld van hoe de meningen ook binnen de kerk verdeeld zijn. “Dat is nou echt zo’n punt binnen de kerk waarvan de één het geen probleem vindt om op zondag een ijsje te eten in de stad, terwijl de ander dat nooit zou doen. Ik heb het idee dat de keuzes onderling wel geaccepteerd worden van elkaar, dat er geen discussie over is.”
Maar nu gaat het over een koopzondag waarop alle winkels open zijn. Is het dan voor gelovigen straks net zo geaccepteerd om naar de supermarkt te gaan op zondag? Hazeleger: “Ik moet eerlijk zeggen dat ik wel zie gebeuren dat de ‘grenzen’ verder opschuiven. De uitdaging is voor iedereen om daar zelf een standpunt in te bepalen, gelovig of niet. Zelf ga ik op zondag ook niet naar een restaurant. Dan werk ik alsnog mee aan het systeem waarin mensen zondags moeten werken. Ik kan ook prima op zaterdag uit eten. Maar daar moet je elkaar ook vrij in laten.”
Zondag
Overigens gaat de discussie almaar over de zondag, maar nergens in de Bijbel staat geschreven dat juist die dag de aangewezen rustdag moet zijn. “Volgens de Bijbel is zaterdag de rustdag. De Sabbat”, legt Hazeleger uit. “Dat is de rustdag voor Israel en de tien geboden gaan daar ook over. Maar als we terugkijken naar vroeger zien we dat de eerste christenen al wel samen kwamen op de zondag. Ze geloofden dat dat de dag was waarop Jezus opstond uit de dood. Ze zochten elkaar op, hielden samen een kerkdienst. In de Bijbel zie je die ontwikkeling ook al wel. Een deel van de christenen, die van huis uit Joods waren, hielden de Sabbat en kwamen daarnaast op zondag samen. In de loop van de tijd is dat puur de zondag als rustdag geworden. Maar dat staat nergens zo vastgelegd.”
“Volgens de Bijbel is zaterdag de rustdag. De Sabbat.”
Als de zondag niet officieel de heilige dag is volgens de Bijbel, zou het dan een oplossing kunnen zijn om de winkeliers hun rustdag op maandag te gunnen, een dag waarop zij toch al minder omzet draaien? Predikant Hazeleger vindt het nog niet eens zo’n gekke gedachte. “Dan hebben ze alsnog hun rustdag. Puur voor de winkeliers zou ik dat wel een betere optie vinden dan dat ze zeven dagen in de week open zijn. Al zou ik het dan weer jammer vinden dat er geen centrale rustdag meer is. Vanuit de christelijke traditie is dat altijd de zondag geweest is.”
Trouw aan traditie
Het mag duidelijk zijn, voor predikant Hazeleger hoeft de koopzondag in Ommen niet zo nodig. Ook niet voor de toeristen. “Wat is de kracht van Ommen?”, stelt hij zichzelf de vraag. “We hebben hier de schitterende natuur waar de toeristen op af komen. De buurtschappen waar je heerlijk kunt fietsen. Je kunt wandelen in de omgeving, op de Vecht varen, noem het maar op. We hebben de Ommer Bissingh op de woensdag. Dat zijn de toeristische trekpleisters. Hebben de toeristen die hier altijd komen dan zo’n behoefte om per se op zondag te winkelen? Ik geloof het niet hoor. We moeten ook geen grote stad willen zijn zoals die in het westen. Wees maar gewoon Ommen, trouw aan je traditie.”